Genel Bakış:
🚩 Tanım ve Başlangıç: Kolon kanseri, sindirim sisteminin son kısmında, kalın bağırsakta başlayan bir kanser türüdür. Tipik olarak poliplerle başlar ve zamanla kansere dönüşebilir.
🛑 Risk Faktörleri: İleri yaş, düşük lifli ve yüksek yağlı diyet, sigara, alkol tüketimi, genetik faktörler, hareketsiz yaşam tarzı, obezite, diyabet ve ailede kanser öyküsü.
🩺 Belirtiler: İshal veya kabızlık, dışkıda kan, karın ağrısı, sürekli tokluk hissi, istemsiz kilo kaybı, yorgunluk.
🔎 Teşhis: Kolon kanseri, kolonoskopi ile teşhis edilebilir; evreleme için ek testler yapılır.
🏥 Tedavi Yöntemleri: Cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi, hedefe yönelik terapi ve immünoterapi; tedavi multidisipliner bir ekip tarafından planlanır.
🔄 Erken Tespit Önemi: Düzenli taramalar, poliplerin erken evrede tespit edilip çıkarılmasını sağlayarak kanseri önleyebilir.
🏋️♂️ Önleme ve Yaşam Tarzı: Riski azaltmak için yüksek lifli diyet, düzenli egzersiz, sigara ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak önemlidir.
Kolon kanseri, kalın bağırsakta (kolon) başlayan bir kanser türüdür. Kolon, sindirim sisteminin son kısmıdır.
Kolon kanseri tipik olarak yaşlı yetişkinleri etkiler, ancak her yaşta olabilir. Genellikle kolonun içinde oluşan polip adı verilen küçük, kanserli olmayan (iyi huylu) kitleler olarak başlar. Zamanla bu poliplerin bazıları kolon kanserine dönüşebilir.
Polipler küçük olabilir ve varsa çok az semptom verebilir. Bu nedenle polipleri kansere dönüşmeden önce tespit edip çıkararak kolon kanserini önlemeye yardımcı olacak düzenli tarama testleri önermekteyiz.
Kolon kanseri gelişirse, cerrahi, radyasyon tedavisi ve kemoterapi, hedefe yönelik terapi ve immünoterapi gibi ilaç tedavileri dahil olmak üzere kontrol altına alınmasına yardımcı olacak birçok tedavi mevcuttur.
Kolon kanserinin belirti ve semptomları şunları içerir:
- İshal veya kabızlık dahil olmak üzere bağırsak alışkanlıklarınızda kalıcı bir değişiklik veya dışkınızın kıvamında bir değişiklik
- Dışkıda kan
- Kramplar, gaz veya ağrı gibi kalıcı karın rahatsızlığı
- Bağırsaklarınızın tamamen boşalmadığı hissi
- Zayıflık veya yorgunluk
- Açıklanamayan kilo kaybı
Kolon kanseri olan birçok kişi, hastalığın erken evrelerinde hiçbir belirti yaşamaz. Semptomlar ortaya çıktığında, kanserin boyutuna ve kalın bağırsağınızdaki konumuna bağlı olarak muhtemelen değişiklik gösterecektir.
Genellikle kolon kanseri taramalarının 45-50 yaş civarında başlaması önerilir. Ailede hastalık öyküsü gibi başka risk faktörlerine daha erken tarama önerebilir.
Risk faktörleri
Kolon kanseri riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:
Yaş:
Kolon kanseri her yaşta teşhis edilebilir, ancak kolon kanseri olan kişilerin çoğu 50 yaşın üzerindedir. Ancak 50 yaşın altındaki kişilerde de kolon kanseri oranları artmaktadır.
Kişisel bir kolorektal kanser veya polip öyküsü:
Halihazırda kolon kanseri veya kanserli olmayan kolon polipleriniz varsa, gelecekte kolon kanseri riskiniz daha yüksektir.
İltihaplı bağırsak hastalığı:
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolonun kronik inflamatuar hastalıkları kolon kanseri riskinizi artırabilir.
Kolon kanseri riskini artıran kalıtsal sendromlar:
Ailenizin nesillerinden geçen bazı gen mutasyonları kolon kanseri riskinizi önemli ölçüde artırabilir. Kolon kanserlerinin yalnızca küçük bir yüzdesi kalıtsal genlerle bağlantılıdır. Kolon kanseri riskini artıran en yaygın kalıtsal sendromlar, ailesel adenomatöz polipoz (FAP) ve kalıtsal polip dışı kolorektal kanser (HNPCC) olarak da bilinen Lynch sendromudur.
Ailede kolon kanseri öyküsü:
Hastalığı olan bir akrabanız varsa, kolon kanseri riski daha yüksektir. Birden fazla aile üyesinde kolon kanseri veya rektum kanseri varsa, riskiniz daha da fazladır.
Düşük lifli, yüksek yağlı diyet:
Kolon kanseri ve rektum kanseri, lif oranı düşük, yağ ve kalori oranı yüksek tipik bir Batı diyeti ile ilişkilendirilebilir. Bu alandaki araştırmalar karışık sonuçlar vermiştir. Bazı araştırmalar, yüksek oranda kırmızı et ve işlenmiş et tüketen kişilerde kolon kanseri riskinin arttığını bulmuştur.
Hareketsiz bir yaşam tarzı:
Hareketsiz olan kişilerin kolon kanseri geliştirme olasılığı daha yüksektir. Düzenli fiziksel aktivite yapmak kolon kanseri riskinizi azaltabilir.
Diyabet:
Diyabet veya insülin direnci olan kişilerde kolon kanseri riski daha yüksektir.
Obezite:
Normal kilolu kabul edilen kişilerle karşılaştırıldığında, obez kişilerde kolon kanseri riski daha yüksektir.
Sigara içmek:
Sigara içen kişilerde kolon kanseri riski daha yüksek olabilir.
Alkol:
Ağır alkol kullanımı kolon kanseri riskinizi artırır.
Kanser için radyasyon tedavisi:
Daha önceki kanserleri tedavi etmek için karın bölgesine yönelik radyasyon tedavisi kolon kanseri riskini artırır.
Teşhis:
Belirtileriniz ve semptomlarınız kolon kanseri olabileceğinizi gösteriyorsa, bir takım ileri tetkikler yapılabilir.
Bunların arasında en önde gelen tetkik kolonoskopi işlemidir.
Kanserin evresinin belirlenmesi
Kolon kanseri teşhisi konduysa, kanserinizin evresini belirlemek için bir takım tetkikler yapılabilir. Evreleme, sizin için en uygun tedavilerin belirlenmesine yardımcı olur.
Tedavi
Kanser tedavisinde, farklı türde doktorlar, bir hastanın genellikle farklı tedavi türlerini içeren veya birleştiren genel tedavi planını oluşturmak için birlikte çalışır. Buna multidisipliner ekip denir.
Tedavi seçenekleri ve tavsiyeleri, kanserin türü ve evresi, olası yan etkiler ve hastanın tercihleri ile genel sağlık durumu gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Cerrahi, bir operasyon sırasında tümörün ve çevresindeki bazı sağlıklı dokuların çıkarılmasıdır. Genellikle cerrahi rezeksiyon olarak adlandırılır. Bu, kolorektal kanser için en yaygın tedavidir. Sağlıklı kolon veya rektumun bir kısmı ve yakındaki lenf düğümleri de çıkarılacaktır.
Bu tip ameliyatlar açık veya laparoskopik olarak yapılabilir. Laparoskopik kolon kanseri ameliyatları da güvenle yapılabilmekte ve hastanın ameliyat sonrası iyileşme sürecine olumlu katkı yapmaktadır.